Առաջադրանքներ։.
Պատմիր քո դպրոցական առաջին օրվա մասին:
Ամառային մի օր էր, երբ ես գնացի հյուսիսային դպրոց -պարտեզ: Ինձ դիմավորեցին ընկեր Օլյան և Ընկեր Սաթենը: Նրանք ինձ այնքան լավ դիմավորեցին, որ ես առաջին օրվանից մինչև վերջ մնացի և չէի ուզում գնալ տուն:
Ինքդ կազմիր առաջադրանքներ պատմվածքի վերաբերյալ։
Ինչպիսի՞ ծամոն էր ծամում Հաննան
Ե՞րբ մահացավ Ջիմի մայրիկը
Քանի՞ տարեկան է Ջիմի հայրիկը
Ներկայացրե՛ք Տիգրան Մեծի տերության սահմանները:
Որքան էր Տիգրան Մեծի բանակի թիվը: Դրանից որքանն էր բուն հայկական զորքը:
300000-թիվը հայերը-120000
Համեմատե՛ք հայոց երկու մեծ տիրակալներին` Արգիշտի I-ին և Տիգրան II Մեծին:
Ե՞րբ և որտե՞ղ կառուցեց Տիգրան Մեծն իր նոր մայրաքաղաքը:
Ք. ա. 80-ական թթ կենտրոնում
Նկարագրե՛ք մայրաքաղաք Տիգրանակերտը:
Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը շրջապատված էր 50 կանգուն, այսինքն 25 մետր բարձրությամբ պարսպով: Ուներ անառիկ միջնաբերդ, պալատ, թատրոն, պարտեզներ, այգիներ և որսատեղիներ: Այն ժամանակի աշխարհի մեծագույն քաղաքներից էր: Հռոմեացի պատմիչի վկայությամբ`
Ե՞րբ սկսվեց հռոմեա–հայկական պատերազմը: Ի՞նչ դեպքեր էին նախորդել դրան:
Ք. ա. 71 թ
Ե՞րբ են տեղի ունեցել Տիգրանակերտի և Արածանիի ճակատամարտերը: Համեմատե՛ք դրանք:
Հռոմեական բանակը Ք.ա. 69 թ. գարնանը Լուկուլլոսի գլխավորությամբ մտավ Հայաստանի տարածք: Նույն տարվա հոկտեմբերին հռոմեացիները հաջողության հասան Տիգրանակետի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում: Սակայն Ք.ա. 68 թ. հայերը ջախջախեցին հռոմեական բանակը Արածանիի ճակատամարտում և թշնամուն դուրս քշեցին Հայաստանից:
Ինչպես ավարտվեց Լուկուլլոսի արշավանքը Հայաստան:
Հայերը հաղթեցին, հռոմեացիներին դուրս մղեցին Հայաստանից և Պոնտոսից
Պոմպեոսը ե՞րբ եկավ Արևելք: Ի՞նչ քայլեր նա ձեռնարկեց:
Ք. ա. 66 թ. Արևելք եկավ հռոմեացի զորավար Պոմպեոսը: Նա կարողացավ դաշինք կնքել Տիգրան Մեծի դեմ ըմբոստացած Պարթևստանի հետ:
Ինչո՞ւ Արտաշատի պայմանագրով Տիգրան Մեծը կատարեց մեծ զիջումներ:
Երբ մահացավ Տիգրան Մեծը: Բնորոշեք նրան իբրև տիրակալի:
85 տարեկան հասակում:
Նշիր այն բառը, որն հոմանիշ է փակագծերում տրված դարձվածքին.
ա. մարզվել, զինվել, սպառնալ, տրորել (սուր ճոճել)
բ. սսկվել, հագենալ, բավարավել, չարախոսել (բերանը ջուր առնել)
գ. խրատել, մտապահել, նշանել, ականջին օղ դնել, (ականջին օղ անել)
դ. վերացնել, սիրաշահել, վրդովվել, հագենալ, (սիրտը առնել)
ե. եռանդագին, մոլեգնած, մարած, շիկացած, (կրակ կտրած)
զ. անտեսել, պաշարել, կուտակել, հանգցնել, (ականջի ետևը գցել)
Բառաշարքում ընդգծիր պարզ բառերը:
Կարգ, կատակ, անտեր, կապիկ, վազք, գարուն, տկար, կարիճ, քերիչ, գերան, բարձ, շարան, դիրք, պատճառ, արդուկ, շահույթ, հրաման, հատիկ, հյութ, հնչյուն, կաղնուտ, ականջ, օրորոց, մրջյուն:
Բառաշարքում ընդգծիր անհոդակապ բառերը, ինքդ լրացրու շարքը ևս 5 բառով:
Ծանրակշիռ, բազմերանգ, կեսբերան, խաղակես, մարգարտաշար, նախօրոք, սեպագիր, ընդառաջ, ջրամբար, նկարագիր, աներորդի, մարդամոտ, մայրցամաք, ոսպապուր;
Երկերեսանի,ականջօղ,պարերգ,Սիրանուշ,Ջրառատ,
Բառաշարքում առանձնացրու հոմանիշ բայերի 6 զույգ:
Սփրթնել, ծաղրել, սարսափել, աղաչել, գունատվել, սաստկանալ, հեգնել, ուժեղանալ, իշխել, ահաբեկվել, աղերսել, տիրել:
Բառաշարքում առանձնացրու հոմանիշ ածականների 6 զույգ:
Լուռումունջ, ազնիվ, մեծամիտ, չնաշխարհիկ, լռելյայն, քաջ, սրտացավ, անկեղծ, չքնաղ, գոռոզ, խիզախ, գթասիրտ:
Բառաշարքում առանձնացրու հոմանիշ գոյականների 6 զույգ:
Վախ, դրացի, մրրիկ, երկյուղ, երանգ, տրտմություն, փոթորիկ, կասկածանք, գույն, տարակուսանք, հարևան, թախիծ:
1.Տրված բառերի հականիշները գրի´ր:
Սիրուն, լավ, մեծ, ներքև, ուշադիր, բարեկամ, աղքատ, կուշտ, դիտավորյալ, հիշել, վառել, դրական, հրաժեշտ տալ, հյուսել, թույլատրել, ընկնել, գումարել, թափթփել, պապանձվել, գիշեր, ելք, ավարտել, օգնել, արագացնել:
Սիրուն-տգեղ
Լավ-վատ
Մեծ-փոքր
Ներքև-վերև
Ուշադիր – անուշադիր
Բարեկամ – թշնամի
Առաջադրանքներ:
1.Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
2.Հերոսների խոսքը դարձրու արևելահայերեն:
Սիրեմ քըզի-սիրեմ քեզ
Ակոբը գնաց սիրելիին քով-հակոբը գնաց սիրելիի մոտ
Գիտես քի ամպի վրայեն կթռի-գիտես ամպի վրայից էլ կթռնի
Մարան, էսօր աղեկ կերե՞ր ես-Մարան էսօր լավ կերել ես
Շուտով տուն տ՚երթանք-շուտով տուն կգնանք
Հը՞, չե՞ս ուզեր, կուզե՞ս շատ կենանք-հն չես ուզում,ուզում ես ելի մնանք
Նորեն խա՞ղ ըսիմ քըզի համար-նոր երգ երգեմ ո համար
3.Նշիր Մարանին նկարագրող ամենագեղեցիկ հատվածը:
Մարանը, շաքարը խրտխրտացնելով, գնում էր դեպի պարտեզ, որտեղից նա մի անգամ վրնջում էր իբրև տեղեկություն, որ արդեն պարտեզում է։
4.Պատմիր կենդանիների մասին քո վերաբերմունքի կամ քո սիրելի կենդանու մասին:
Իմ սիրելի կենդանին կատուներն են և աղվեսները, բայց ես պահում եմ շուն անունը.’ Չակի:
Նա 8 ամսեկան է: Չակին շատ բարի շունիկ է:Նա երեկոյան ժամերին շատ է ուզում մեր հետ խաղալ այդ իսկ պատճառով նա շատ արագ վազում է ամբողջ տունը:Վերցնում է իր սիրելի խաղալիքը և ուզում է բարձրանալ բազմոցին:Երբ մենք դուրս ենք հանում Չակիին, նա վախեցնում է բոլոր երեխաներին իր ձայնով:
5. Ընդգծիր համեմատությունները:
Мой любимый вид спорта это Каратэ.Я начала любить каратэ с пяти лет.
Потому что я очень люблю драться, занимаюсь этим уже четыре года и являюсь чемпионом Армении.
Я заняла первое место, но бросила занятия каратэ, потому что часы мне не подходили. Я хочу вернуться в каратэ. У меня был синий пояс, я была лучшим каратеистом. Вот и все
Մի անգամ Ուսուցիչը աշակերտներին հարցրեց.
– Ինչո՞ւ են մարդիկ վեճերի ժամանակ բարձրացնում ձայնը:
– Երևի նրանք կորցնում են հանգստությունը,- ենթադրեց աշակերտներից մեկը:
– Բայց ինչո՞ւ ձայն բարձրացնել, եթե 2-րդ մարդը կանգնած է կողքիդ,- կրկին պնդեց Ուսուցիչը:
Աշակերտները շփոթված թոթվեցին ուսերը: Ակնհայտ էր, որ այդ մասին նրանք չեն մտածել: Այդ ժամանակ Ուսուցիչն ասաց.
– Երբ մարդիկ վիճում են, և նրանց դժգոհությունը մեծանում է, նրանց սրտերը հեռանում են միմյանցից, ու դրա հետ միասին՝ հեռանում են նաև նրանց հոգիները, և որպեսզի միմյանց լսեն, նրանք ստիպված բարձրացնում են ձայնը: Եվ ինչքան նրանց բարկությունն ու չարությունը մեծ է, այնքան բարձր են նրանք գոռում: Իսկ երբ մարդիկ սիրահարված են լինում, նրանք ձայն չեն բարձրացնում, այլ շատ ցածր են խոսում, քանի որ նրանց սրտերը շատ մոտ են գտնվում իրար, իսկ նրանց միջև եղած հեռավորությունը ջնջվում է: Իսկ երբ մարդկանց սերն է իշխում, նրանք անգամ չեն խոսում, շշնջում են, իսկ երբեմն էլ ոչ մի բառ պետք չի լինում միմյանց հասկանալու համար. նրանց աչքերն ամեն ինչ ասում են: Մի մոռացեք, որ վեճերը ձեզ հեռացնում են միմյանցից, իսկ բարձր արտաբերված խոսքերն այդ հեռավորությունը մեծացնում են մի քանի անգամ: Մի չարաշահեք այն, քանի որ կգա մի օր, երբ այդ հեռավորությունն այնքան մեծ կլինի, որ հետդարձի ճանապարհն այլևս չեք գտնի:
Առաջադրանք:
1.Տեքստից դուրս գրիր բոլոր բայերը և կազմիր ուղիղ ձևերը:
Օրինակ՝ հարցրեց-հարցնել
ենթադրեց-ենթադրել
բարձրացնել-բարձրանլ
շփոթված -շփոթվել
Թոթվեց-թոթվել
Մեծանում-մեծանալ
Հեռանում-հեռանալ
Բարկություն-բարկանալ
չարություն -չարանալ
արտաբերված–արտաբերել
Ջնջվում-ջնջվել
Շշնջում -շշնջել
Խոսում-խոսել
Վիճում-վիճել
Կանգնած-կանգնել
2.Բառարանի օգնությամբ գրիր տրված բայերի հոմանիշները:
Ենթադրել-Ստորագրել
պնդել-ամրացնել
իշխել-տիրել
արտաբերել-Արտասանել
թոթվել-Շարժել
ջնջել-Սրբել
շշնջալ-Սոսափել
ստիպել-բռնադատել
գոռալ-բավել
վիճել-Հակաճառել
շփոթվել-հուզվել
3.Տրված արմատներից բայեր կազմի՛ր և ընդգծի՛ր արմատի և ել կամ ալ վերջավորության միջև եղած մասը:
Օրինակ` բարձր — բարձրանալ:
Առաջանալ, խտանալ, խորանալ, նոսրել, մահ-մահանալ, կույր-կույրանալ, բազում-բազմանալ, ուրախանալ, ծերանալ, գեղեցիկանալ, վախել, կամենալ, մոտենալ, հասալ, անցնել, հագնել, թռնել, սառել, կպնել, տեսնել:
1.Ո՞ր պետությունները միացվեցին Հայոց տերությանը մինչև Փյունիկյան քաղաքների նվաճումը:
Պարթևստանի նկատմամբ տարած հաղթանակի արդյունքում Հայոց տերությանն էին միացվել Հայոց Միջագետքը, Կորդուքը, Օսրոյենեն և Միգդոնիան:
2.Ինչպե՞ս և ե՞րբ տեղի ունեցավ Սելևկյան պետության անցումը Տիգրան Մեծի իշխանությանը:
Սելևկյան պետությունը պատերազմներից չափազանց թուլացել էր:
Սելևկյան ավագանին և ժողովուրդը որոշեցին իրենց երկիրը փրկել հրավիրելով այլ երկրի թագավորի` իշխելու իրենց: Ք. ա. 84 թ. մայրաքաղաք Անտիոքում Տիգրան Մեծը բազմեց Սելևկյանների գահին և իշխեց այնտեղ 17 տարի:
3.Սելևկյան պետությունից հետո ո՞ր երկրները միացվեցին Հայոց աշխարհակալ տերությանը:
Սելևկյան պետության խաղաղ նվաճումից հետո Տիգրան Մեծը շարունակեց իր հաղթարշավը: Նրա տերությանը միացվեցին Կոմմագենեն, Կիլիկիան և Փյունիկիան: Ինչպես վկայում է հույն պատմիչ Ապպիանոսը, բոլոր երկրները, մինչև Եգիպտոս, ենթարկվեցին Տիգրան Մեծին:
4.Ի՞նչ քաղաքականություն էր վարում Տիգրան Մեծը փյունիկյան քաղաքների նկատմամբ:
Փյունիկյան քաղաքների գրավումից հետո հայոց տիրակալը Ք. ա. 81 թ. դրանց շնորհեց «ազատություններ», այսինքն լայն ինքնավարություն:
5. Ե՞րբ են Նաբաթեայի թագավորությունը և Հրեաստանն ընդունել Տիգրան Մեծի գերիշխանությունը:
Նաբաթեայի թագավորությունը Ք. ա. 72 թ. ևս ընդունեց Հայաստանի գերիշխանությունը: Հայոց տիրակալի գերիշխանությունը ճանաչեց նաև Հրեաստանը:
6.Ի՞նչ հարաբերության մեջ էր Եգիպտոսը Տիգրան Մեծի տերության հետ:
Եգիպտոսը Հայոց տերության բարեկամ երկրներից էր: Դեռևս Ք. ա. 80 թ. Տիգրան Մեծի օգնությամբ Պտղոմեոս XII-ը Եգիպտոսից դուրս էր մղել նվաճող հռոմեացիներին և հաստատվել հայրական գահին:
Առանձնացրու տրված բառերի բաղադրիչները, ընդգծիր վերջածանցները:
Մայրենի, ամանեղեն, մեղմիկ, ընթերցարան, ընկերաբար, լալկան, թղթե, սրիչ, ծածկոց, իջվածք, ֆրանսուհի, հոսք:
2. Ածանցների օգնությամբ տրված բառերով կազմիր՝
ա. անձ ցույց տվող բառեր -իչ ածանցով
պատմել-պատմիչ, թարգմանել-թարգմանիչ, քննել-քննիչ, ուսուցանել-ուսուցիչ, սրբագրել-սրբագրիչ, տպագրել-տպագրիչ
բ. խնամող, որևէ բանով զբաղվող, պաշտոն կատարող անձ ցույց տվող բառեր -պան ածանցով
ուղտ-ուղտապան, դուռ-դռնապան, ձի-ձիապան, այգի-այգեպան, պարտեզ-պարտիզապան, ջրաղաց-ջրաղացպան, կառք-կառապան,
գ. տեղի իմաստ արտահայտող բառեր -արան, -ոց, -անոց ածանցներով
ծաղիկ-ձաղկանոց , դպիր-դպրանոց, սուրճ-սրճարան, հյուր հյուրանոց, գործ-գործարան, հիվանդ-հիվանդանոց, ճաշ-ճաշարան, դարբին-դարպնոց, մարզպետ-մարզապետարան, վարսավիր-վարսավիրանոց
3. -ակ, -իկ,-ուկ ածանցներով և տրված արմատներով կազմիր ածանցավոր բառեր:
Կամուրջ-կմրջակ, դուռ-դռնակ, ձուկ-ձկնիկ, աթոռ-աթոռակ, պանիր-պանրակ, սև-սևուկ, կղզի-կղզյակ, մուկ-մկնիկ, լեզու-լեզցիկ, աղջիկ-աղջնկակ, մժեղ-մժղուկ, թիզ-թզուկ, բուն-բնակ, գառ-գառնուկ, խեղճ-խղճուկ, ձոր-ձորար, ձի-ձիուկ, գետ-գետակ, մարդ-մքրդուկ;
4. -ավուն վերջածանցով գունանուններ գրիր:
Կարմրավուն,կապտավուն,կանաչավուն,դեղնավուն, գորշավուն,սևավուն,սպիտակավուն դեղնավուն:
Բացատրական բառարանի օգնությամբ բացատրիր տրված բառերը՝ մաղադանոս-բանջաբաբույս, հնոտիք-հնամաշ հագուստներ՝ կտորներ:,
փողրակ-խողովակ
պեննի-. Ֆիննական մանրադրամ
սենթ-դրամ
2. Ի՞նչը մղեց Էլ Քոնդրաջին գողություն անել, արդարացնում եք այդ արարքը:
Նրան մղեց գողություն անել նրա համար որպեսզի մոր համար տան աթոռներ կամ նստարաններ պատրաստի:
3. Ազատ արձակվելուց հետո ինչու՞ էր իրեն այդքան նվաստացած զգում Էլը:
Որովհետեւ նա ամաչում էր և իրեն ստորացված զգում
4. Ինչու՞ կրկին որոշեց գնալ և գողանալ մուրճը: Ինչպե՞ս կվարվեիր դու:
Նա կրկին գնաց մուրճը գողոնալու, որ զայրույթը անցկացներ և վրեժ լուծեր իրեն նվաստացնելու համար։ Ես այդպիսի բան չէի անի, քանի որ նրան չեն նվաստացրել, նրան բաց թողեցին առանց ոստիկանություն կանչելու։
5. Բնութագրիր Էլի մորը:
Հանգիստ, հոգատար:
6. Ո՞րն է ստեղծագործության ասելիքը:Ամեն ինչի պետք է հասնել աշխատանքով և արդար ճանապարհով։
7. Հոմանիշների բառարանից գտիր տրված բառերի հոմանիշները:
Անփութորեն-Փնթի
միօրինակություն-Միակերպություն
փողրակ-խողովակ
թափառել-թրև գալ
մեղմ-կամաց
ակամա-ինքնաբերաբար
առնվազն-նվազագույն
